-
1 чын
1. прил.1) действи́тельный, и́стинный, допо́длинный, достове́рный, реа́льныйчын тормыш күренеше — явле́ние реа́льной жи́зни
чын патриот — и́стинный патрио́т
чын хәл — действи́тельный слу́чай
чын дөресе — и́стинная пра́вда
чын булмаган — вы́думанный, нереа́льный, недействи́тельный
2) натура́льный, настоя́щий, неподде́льный; и́стинныйчын ефәк — натура́льный шёлк
чын алтын — настоя́щее зо́лото
чын зурлык — физ. величина́ и́стинная
3) перен. чи́стый, серде́чный, и́стинный2. сущ.чын дуслык — и́стинная дру́жба (настоящая дружба, сердечная дружба)
пра́вда, и́стина, реа́льность, действи́тельностьчынмы, ялганмы — пра́вда и́ли ложь
чынын әйтү — сказа́ть пра́вду
чынга алу — принима́ть за чи́стую моне́ту
чынмы, түгелме, ачыклыйсы бар — пра́вда и́ли нет, ну́жно вы́яснить
эш чынга китте (әйләнде) — де́ло при́няло серьёзный оборо́т
••чын булып чыгу — оказа́ться ве́рным
чын ихластан; чын ихлас белән — прост.; см. чын күңелдән
чын йөзен күрсәтү — сбро́сить ма́ску, показа́ть своё и́стинное лицо́
чын йөзен фаш итү — сорва́ть ма́ску
чын мәгънәсендә (мәгънәсе белән) — по-настоя́щему, и́стинно, в и́стинном значе́нии э́того сло́ва
чынга алу — принима́ть за чи́стую моне́ту
чынга әйләнү (әверелү) — превраща́ться/преврати́ться в быль
- чын күңел беләнчынга бору — приня́ть всерьёз
- чын йөрәк белән
- чын йөрәктән
- чын ясау -
2 неподдельный
-ая; -ое1) ( подлинный) чын2) (искренний, непритворный) ясалма булмаган; чын [ихлас] күңелдән булган; самими, риясыз, эчкерсез -
3 бар
I предик.; сл.1) есть, суть; име́ется в нали́чии; налицо́бармы бездә мөмкинлекләр? бар! — име́ются ли у нас возмо́жности? име́ются!
бүген минем эшем бар — сего́дня у меня́ есть де́ло ( я занят)
••аты барның канаты бар, сыеры барның сые бар — посл. у кого́ есть ло́шадь (име́ющий ло́шадь), крыла́т, у кого́ есть коро́ва (име́ющий коро́ву), бога́т (букв. име́ет я́ства)
колагы бар ишетсен, күзе бар күрсен! — погов. име́ющий у́ши да слы́шит, име́ющий глаза́ да ви́дит
б) сущ. на-лык/-лек в притяж. ф. ведь (обы́чно) каков ведь быва́ет, что; изве́стно, что каков (каково) во́дится, имее́тсяҗирнең суыклыгы бар — земля́-то ведь холодна́; земля́ быва́ет холо́дной
усаллыгың бар инде (синең) — да уж, крут твой нрав; насчёт кру́тости нра́ва, то э́то, коне́чно, тебе́ не занима́ть: она́ за тобо́й во́дится (у тебя́ име́ется)
в) прич. на -(ы) рлык/ -(е)рлек в притяж. ф. в состоя́нии; могу́ (мо́жешь, мо́жет и т. д.)биесәм биерлегем бар — е́сли захочу́ пляса́ть - я в состоя́нии пляса́ть
мактанырлыгы да бар — он мо́жет (впра́ве) и похва́статься (т. е. имеет чем похвастаться)
г) имя действия на-у/-ү в притяж. ф. возмо́жно, что; о́чень мо́жет быть (ста́ться), что; мо́жно идошманның һөҗүм итүе бар — возмо́жно, что враг нападёт
бүген кунак килүе бар — о́чень мо́жет ста́ться, что сего́дня бу́дут го́сти
урманда адашуың бар — в лесу́ мо́жно (букв. мо́жешь) заблуди́ться
д) прич. на -асы/-әсе, -ыйсы/-исе в притяж. ф. (обяза́тельно) на́до; предстои́т; необходи́мо чтокалага барасым бар — мне на́до съе́здить в го́род
экзамен бирәсе бар — предстои́т сдава́ть экза́мены
е) прич. на -ган/-гән, -кан/-кән в притяж. ф. что де́лал/сде́лал когда-тоаның Мәскәүдә булганы бар — он когда́-то быва́л в Москве́
яулыгымны җилфердәтеп йөргәнем бар — ( песня) ходи́ла я когда́-то с развева́ющимся платко́м ( на голове)
3) в знач. сущ. в притяж. ф.а) см. барлык; прису́тствие, существова́ние, нали́чностьмин синең барыңны белмәдем — я не знал, что ты прису́тствуешь
гомерем булса онытмамын, җир шарында син барын — ( песня) пока я жив, не забу́ду, что ты существу́ешь на земле́
б) в притяж. ф. 3 л.; ед. бары всё, что есть (в нали́чии); всё нали́чноехәзинәдә бары — всё, что есть в закрома́х
бары белән байга сан — посл. чем бога́ты, тем и ра́ды (букв. всем тем, что име́ем, мы равны́ богате́ям)
4) в знач. нареч. в косв. п.; ед. ч.а) в ф. барга в си́лу нали́чия (чего́) потому́, что име́ется (что-л.)••һәрбер карга каркылдый көче барга — посл. ка́ждая воро́на ка́ркает потому́, что име́ется у неё си́ла
б) в ф. барда при нали́чии (чего́) в прису́тствии (кого́)••оста барда кулың тый, остаз барда телең тый — посл. при ма́стере не стара́йся показать своё уме́ние, при наста́внике не распуска́й свой язы́к
в) в ф. барында пока́ есть (существу́ет, в нали́чии) (кто, что)җан барында ир көрәштән качармы? — пока́ душа́ в те́ле, настоя́щий мужчи́на ра́зве увильнёт от борьбы́?
5) в знач. прил. име́ющийся, нали́чный, действи́тельно существу́ющий••бар нәрсә балдан татлы — посл. име́ющаяся вещь (то, что име́ешь) доро́же всего́ (букв. сла́ще мёда)
чын мәхәббәт бар эш ул — ( песня) настоя́щая любо́вь действи́-тельно существу́ет
•- бар булу- бар иде
- бар итү••- бар икән II сущ.1) доста́ток, бога́тство••бар өстенә бар, май өстенә бал — посл. доста́ток к доста́тку не обу́за (букв. что мёд пове́рх ма́сла)
2) бога́тый, иму́щий••III мест. опред.барга бәла күренмәс — посл. иму́щий не ви́дит беды́ (т. к. это его мало касается)
1) весь, всё, всябар ышанычым — вся моя́ наде́жда
бу дөньяда бар кеше дә нигә тигез булмаган? — ( песня) заче́м в э́том ми́ре все лю́ди не равны́?
2) в препозиции к причастию на -ган/-гән в притяж. ф. барганы (барганым, барганың и т. п.) всё, то и де́ло; то́лько и..., что осо́бенно; всё вре́мябар белгәне — то́лько и зна́ет, что..., то́лько тем и занима́ется, что...
бар булганы — то́лько и состои́т из...
бар курыкканы — то, чего́ он осо́бенно (всё вре́мя) бои́тся, э́то...
бар уйлаганым син генә — о тебе́ то́лько и ду́маю; всё вре́мя о тебе́ и ду́маю
•- бар да- бар кадәр
- бар кебек IV сущ.V сущ.; физ.кафе-бар хадиме — ба́рмен, слу́жащий в ба́ре
-
4 неискренний
-яя; -ее1) икейөзле, риялы, эчкерле2) чын (ихлас, саф) күңелдән булмаган
См. также в других словарях:
чын — с. 1. Чынбарлыктагыча булган, чынбарлыкка туры килгән, реаль. и. Чынбарлык теләк чынга ашу 2. Дөрес, хак чын юлда. с. Хакыйкать, дөреслек 3. Ясалма булмаган, табигый чын чәчәк 4. Нәкъ үзе булган; тиешле таләпләргә җавап бирә торган чын сәнгать… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фиктив — Чын булмаган, уйдырма. Ясалма, ялган фиктив документлар – фиктив никах. ФИКТИВ КАПИТАЛ – Кыйммәтле кәгазьләр рәвешендә (акция, облигация һ. б.) йөри һәм үз хуҗаларына дивиденд яки процент рәв. табыш китерә торган капитал … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ялган — с. 1. Хакыйкатьне бозып күрсәтә торган, дөрес булмаган, чын булмаган. Урынсыз ташланган гаеп, яла. Чын булмаган, ләкин чын дип кабул ителгән, хис ителгән ялган хис 2. Дөрес булмаган караш тудыра торган; ясалма ялган буяуларга буяп күрсәтү 3. Чын… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фальсификация — ләү – 1. Ялган әйбер эшләү, ясау 2. Чын нәрсәне, чынбарлыкны ялган, чын булмаган нәрсә белән алмаштыру 3. Чын итеп күрсәтергә тырышылган ялган, ясалма нәрсә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
легендар — с. 1. Гадәттән тыш яклары белән легендаларга кергән, аеруча зур батырлыклар күрсәткән 2. күч. Чын булмаган, хыялый … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дөньяви — с. Дингә, руханиларга кагылышы булмаган; чын, реаль күренешләргә һәм фактларга кагылышлы догадан соң д. эшләргә күчте … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җылы — I. и. 1. Кояш нурларыннан, әйбер янудан, химик реакция вакытында һ. б. аерылып чыккан энергия, үз тирәсендәге һавага таралган җылылык. Һава торышының чагыштырмача җылы вакыты җылылар башлану 2. Җылылык (1) 3. Җылылык (2) , җылы булу дәрәҗәсе 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мәхрүм — (МӘХРҮМЛЕК) – Берәр нәрсәсе булмаган, өлешсез, буш калган чын иректән без мәхрүм … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төп — и. 1. Диңгез, күл, елга һ. б. ш. су астындагы җир. Җир өстендәге батынкы урын, чокырның түбәнге өлеше 2. Җир өстенә карата; ас, түбән, тирән. Берәр нәрсәнең асты тырнак төбе 3. Сыеклык, балчык, җир, вак масса һ. б. ш. ларның өске катламнарыннан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уенчык — 1. Балаларга уйнар өчен ясалган әйбер. с. Уйнар өчен генә эшләнгән, билгеләнгән, чын түгел уенчык машина 2. Чыршы бизәү өчен булган төрле формадагы, төрле төстәге әйберләр 3. күч. Әһәмияте булмаган нәрсә, вак төяк 4. күч. Башка кеше ихтыярына… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
